Wat is victim blaming en waarom moet het stoppen?

Niet jouw schuld

Bij sexting-misbruik zegt de omgeving soms: ‘Het was ook niet zo slim om die foto te maken’ en ‘stuur dan ook geen naaktfoto’s’. Als iemand online is opgelicht, kan een ander zeggen: ‘Hoe ben je daar nou ingetrapt? Ik zag direct dat het een spam-linkje is’. Of als er privé-informatie van iemand online is gezet: ‘Je deelt ook zo veel gegevens online, dat is niet handig’. Zo krijgt het slachtoffer de schuld.

Verschillende vormen

Victim blaming komt zowel offline als online voor. Vaak doen mensen het onbedoeld en onbewust. En op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door te zeggen dat het slachtoffer de situatie zelf heeft veroorzaakt. Of door de dader te beschermen of te verdedigen. Of door waarom-vragen aan het slachtoffer te stellen. Of door te vinden dat het slachtoffer beter had moeten weten.

Rechtvaardige wereld

Daarvoor zijn verschillende oorzaken. Veel mensen geloven graag in een rechtvaardige wereld. Ze zoeken naar een verklaring waarom een slachtoffer iets is aangedaan. Ze denken dat als jij je goed gedraagt, jou ook goede dingen zullen overkomen. En dat je, als je je slecht gedraagt, slechte dingen zullen overkomen.

Grip op de angst

Ook de angst om zelf slachtoffer te worden kan een oorzaak zijn voor victim blaming. Mensen zoeken bij het slachtoffer naar gedrag of eigenschappen die zij zelf niet hebben. Zolang zij zelf anders zijn, of anders doen, geloven ze dat het hen niet zal overkomen.

De 'juiste' keuzes

Zo maken mensen zichzelf wijs dat je, zolang je maar ‘de juiste keuzes’ maakt, niks naars zult meemaken. Dat is een geruststellend idee, maar het klopt niet. Als je bijvoorbeeld geen foto’s van jezelf maakt, kan iemand nepfoto's van je maken. Als je wel foto’s van jezelf maakt, maar ze niet deelt, kan iemand jouw account hacken en je foto's stelen.

Het moet stoppen


Bedenk altijd: het is niet de schuld van het slachtoffer! Victim blaming kan zeer schadelijk zijn. Het zorgt ervoor dat de dader vrijuit gaat. En dat het slachtoffer verantwoordelijk wordt gehouden voor wat er is gebeurd. Het leidt tot nog meer schuldgevoelens en schaamte. Eigenlijk wordt een slachtoffer voor de tweede keer slachtoffer. Dit kan een negatieve invloed hebben op hoe slachtoffers de nare gebeurtenis verwerken.

Wees er alert op

Victim blaming kan er ook voor zorgen dat andere slachtoffers hun verhaal niet meer durven te vertellen. Ze zijn bang dat ze soortgelijke reacties zullen krijgen. Doe daarom geen uitspraken die tot victim blaming kunnen leiden. Spreek je ook uit als je hoort dat iemand anders aan victim blaming doet.

Zo steun je een slachtoffer


Slachtoffers die steun krijgen van hun omgeving herstellen sneller dan slachtoffers die dat niet krijgen. Je kunt een slachtoffer op veel manieren steunen. Je kunt bijvoorbeeld vragen hoe het met iemand gaat. Je kunt vragen of diegene erover wil praten, of juist afleiding wil. Je kunt vragen wat iemand nodig heeft. Op deze pagina lees je tips voor hoe je iemand online kunt steunen.

Dit kun je zeggen of vragen

• 'Ik geloof je'

• ‘Wat vervelend dat je dit hebt meegemaakt, dit had diegene nooit mogen doen’

• ‘Het is niet jouw schuld!’

• ‘Wat jij nu voelt is heel normaal’

• ‘Je kunt bij mij terecht als je erover wilt praten’

• ‘Weet dat ik je steun en voor je klaar sta’

• ‘Hoe kan ik je steunen?’

• 'Bedankt dat je je verhaal hebt gedeeld'

Zet mensen aan het denken

Als iemand aan victim blaming doet, kun je een vraag stellen waarmee je diegene aan het denken zet. Voorbeelden van zulke vragen zijn:

• ‘Wat doet jouw vraag of mening met het slachtoffer?’

• ‘Denk je dat het slachtoffer hiermee wordt geholpen?’

• ‘Denk je dat het slachtoffer deze mening vaak hoort?’

• ‘Hoe zou jij het vinden als iemand dit tegen jou zei?’